Ψυχοσωματικά προβλήματα: Εκκωφαντική σιωπή

Η ψυχή και το σώμα αποτελούν μια ολότητα, ένα ενιαίο σύστημα. Κατά συνέπεια όταν πάσχει το ένα, επηρεάζει και το άλλο.

Η σωματική μας κατάσταση επηρεάζει την ψυχολογία και τη διάθεση μας. Μια ασθένεια μπορεί να «ρίξει» τη διάθεση μας, να μας προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα γεγονός το οποίο με τη σειρά του μπορεί να καθυστερήσει την ανάρρωση μας ή ακόμα και να επιδεινώσει την κατάσταση της υγείας μας (όταν τα αρνητικά συναισθήματα είναι έντονα).

Από την άλλη πλευρά, τα συναισθήματα μας μπορεί να επηρεάσουν τις ορμόνες μας, να επιφέρουν χημικές μεταβολές στο σώμα μας, στους νευροδιαβιβαστές, γεγονός το οποίο μπορεί να επηρεάσει τις σωματικές μας λειτουργίες (αναπνοή, μυική τονικότητα, γονιμότητα, κ.α.).

Όλο και περισσότεροι ειδικοί αποδέχονται πλέον την διαρκή αλληλεπίδραση ψυχής-σώματος και ακολουθούν μια πιο ολοκληρωμένη θεραπευτική προσέγγιση (ολιστική ιατρική).

Πολλές φορές παρουσιάζουμε σωματικές παθήσεις (π.χ. κοιλιακά άλγη, ημικρανίες, δερματικά προβλήματα, κ.α.) οι οποίες δεν οφείλονται σε κάποιο οργανικό αίτιο. Πρόκειται για τα λεγόμενα ψυχοσωματικά συμπτώματα. Με τον όρο ψυχοσωματικά συμπτώματα εννοούμε σωματικές ενοχλήσεις οι οποίες οφείλονται αποκλειστικά ή σε μεγάλο βαθμό σε ψυχολογικούς παράγοντες. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από ψυχοσωματικά συμπτώματα δεν είναι κατά φαντασίαν ασθενείς, υποφέρουν πραγματικά και χρειάζονται βοήθεια.

Τα πιο συνηθισμένα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι:

• Δερματικές παθήσεις (έκζεμα, τριχόπτωση, ψωρίαση, λεύκη, κ.α.)
• Γαστρεντερικά προβλήματα (έλκος, σπαστική κολίτιδα, σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, σφίξιμο και πόνος στο στομάχι, καούρες, κ.α. )
• Μυοσκελετικά προβλήματα(πόνοι στη μέση, κράμπες, νευρόπονοι, πονοκέφαλοι από υπέρταση, ρευματοειδής αρθρίτιδα, οσφυαλγία, αυχενικό σύνδρομο, κ.α. )
• Προβλήματα καρδιαγγειακού συστήματος (ταχυκαρδία, αρρυθμία, αύξηση αρτηριακής πίεσης, κ.α., )
• Αναπνευστικά προβλήματα (άσθμα, δύσπνοια, ταχύπνοια, υποτροπιάζουσα βρογχίτιδα, κ.α.)
• Ενδοκρινολογικά προβλήματα (υπερθυρεοειδισμός, υποθυρεοειδισμός, σακχαρώδης διαβήτης, κ.α.)
• Προβλήματα σεξουαλικής λειτουργίας (διαταραχές κύκλου εμμήνου ρήσεως, δυσπαρεύνια, δυσκολία στύσης, έλλειψη σεξουαλικού ενδιαφέροντος, κ.α.)
• Διατροφικές διαταραχές (ανορεξία, βουλιμία, κ.α.)
• Διαταραχές ύπνου (αϋπνία, διακεκομμένος ύπνος )

Τα ψυχοσωματικά προβλήματα συνήθως αποτελούν τρόπο έκφρασης καταπιεσμένων συναισθημάτων και εσωτερικών συγκρούσεων. Τα συναισθήματα είναι ενέργεια και η ενέργεια πρέπει να ρέει και να διοχετεύεται. Αρνητικά συναισθήματα που καταπιέστηκαν και δεν βρήκαν τρόπο έκφρασης, στον σωστό χρόνο και με τον κατάλληλο τρόπο, είναι πιθανό να εκφράζονται μέσω σωματικών συμπτωμάτων.

Επίσης, οι ασυνείδητες εσωτερικές συγκρούσεις προκαλούν αισθήματα άγχους. Όταν οι βαθιές επιθυμίες έρχονται σε σύγκρουση με αυτά που «πρέπει» να κάνουμε ή όταν κάνουμε πράγματα που νομίζουμε πως θέλουμε ενώ στην πραγματικότητα απέχουν πολύ από τις πραγματικές μας ανάγκες, αισθανόμαστε πίεση. Σε πολλές περιπτώσεις οι συγκρούσεις αυτές απωθούνται από την συνείδηση μας και λειτουργούν υπόγεια, ασυνείδητα. Τότε η πίεση που μας προκαλούν παίρνει τη μορφή ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Αναπτύσσουμε δηλαδή ένα σωματικό σύμπτωμα το οποίο έχει ψυχογενές υπόβαθρο. Το σημείο του σώματος στο οποίο θα εμφανιστεί το σύμπτωμα εξαρτάται από κληρονομικούς ή προδιαθεσικούς παράγοντες. Συχνά, μέλη της ίδιας οικογένειας (π.χ. μητέρα και κόρη) εμφανίζουν το ίδιο σύμπτωμα (π.χ. ημικρανίες, σπαστική κολίτιδα).

Αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων μέσω ψυχοθεραπείας

Η ψυχοθεραπεία βοηθάει το άτομο:

• Να αναγνωρίσει τις εσωτερικές του συγκρούσεις.
• Να αναγνωρίσει και να εκφράσει τα καταπιεσμένα συναισθήματα του. (Συνήθως οι άνθρωποι που υποφέρουν από ψυχοσυναισθηματικά προέρχονται από οικογένειες στις οποίες η συναισθηματική έκφραση επικρινόταν ή λογοκρινόταν)
• Να απενοχοποιηθεί για αυτά που αισθάνεται (πολλές φορές τα ψυχοσωματικά συμπτώματα είναι ένας τρόπος «αυτοτιμωρίας» όταν νιώθουμε ενοχές).
• Να ενισχύσει την ικανότητα αυτοπαρατήρησης, ώστε να μπορεί το άτομο να διακρίνει ποιες είναι οι συνθήκες που πυροδοτούν τις σωματικές ενοχλήσεις.
• Να εντοπίσει την πηγή του άγχους του.
• Να ανακαλύψει τρόπους να ελέγχει το άγχος του.
• Να ανακαλύψει τις πραγματικές ανάγκες και επιθυμίες του.
• Να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση του ώστε να διεκδικήσει αυτά που χρειάζεται και επιθυμεί.

Παράλληλα με την ψυχοθεραπεία είναι βοηθητικό να ακολουθείται ένας υγιεινός τρόπος ζωής ο οποίος να περιλαμβάνει σωματική άσκηση, υγιεινή διατροφή, μεθόδους χαλάρωσης, δραστηριότητες που συμβάλλουν στην συναισθηματική έκφραση και εκτόνωση.

Τέλος, ας θεωρήσουμε τα ψυχοσωματικά συμπτώματα ένα «δώρο» διότι αποτελούν ένα είδος «συναργερμού» που μας ειδοποιεί πως πρέπει να φροντίσουμε περισσότερο τον εαυτό μας. Ας αξιοποιήσουμε τα ψυχοσωματικά μας συμπτώματα, ας ακούσουμε το σώμα μας για να ανακαλύψουμε τις πραγματικές μας ανάγκες και να αντιμετωπίσουμε τους βαθύτερους φόβους μας.